Η έννοια της Μεταφυσικής είναι δύσκολο να ορισθεί.
Ο όρος αυτός εμφανίστηκε κατά τον 10ο αιώνα, πιθανότατα τυχαία.
Τότε ο Ανδρόνικος, φιλόσοφος της εποχής εκείνης, προσπάθησε να κατατάξει τα έργα του Αριστοτέλη. Αυτός τοποθέτησε το έργο «Πρώτη Φιλοσοφία» μετά τα «Φυσικά». Με τον τρόπο αυτό η Πρώτη Φιλοσοφία άρχισε να αναφέρεται ως πραγματεία του Αριστοτέλη μετά τα φυσικά – μεταφυσικά – μεταφυσική πραγματεία.
Τους επόμενους αιώνες η έννοια της Μεταφυσικής έλαβε ιδιαίτερο κύρος και επεκτάθηκε και σε άλλες συγγενείς φιλοσοφικές ιδέες με το περιεχόμενο της Πρώτης Φιλοσοφίας.
Σήμερα η Μεταφυσική για πολλούς ανθρώπους είναι συνυφασμένη με την έννοια της φιλοσοφίας γενικότερα. Τούτο δεν είναι σωστό, καθόσον η Μεταφυσική θεωρείται ότι είναι ένας τομέας της φιλοσοφίας μεταξύ πολλών άλλων. Παρόλα αυτά, η έννοια της Μεταφυσικής περιέχει ισχυρή δυναμική από απόψεως φιλοσοφικής και διαπραγματεύεται στοιχεία τέτοια που ουσιαστικά, πολλά από αυτά, είναι συστατικά της πεμπτουσίας της επίσημης Φιλοσοφίας.
Το βασικό στοιχείο της Μεταφυσικής είναι η γνώση η οποία παράγει σοφία. Τούτο αποτελούσε ισχυρή πεποίθηση του Αριστοτέλη. Παράλληλα, αυτός πίστευε ότι ο σοφός με βάση τις γνώσεις του συλλαμβάνει με μεγαλύτερη ακρίβεια τις αιτίες που προκαλούν τα διάφορα γεγονότα ή φαινόμενα. Με αυτό τον τρόπο μπορεί να αντιληφθεί με ευχέρεια τα συμβαίνοντα και μπορεί ταυτόχρονα να τα ερμηνεύσει.
Με βάση τη σοφία, κατά τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος μπορεί να δημιουργήσει τις απαραίτητες θεωρητικές δομές των επιστημών, δηλαδή τις Θεωρητικές Επιστήμες και στη συνέχεια να ορίσει τη πρακτική, δηλαδή τις Πρακτικές Επιστήμες, δεδομένου ότι διαθέτει τις απαραίτητες γνώσεις.
Ένας άλλος σημαντικός τομέας για τον Αριστοτέλη είναι η Μεταφυσική Έρευνα. Αυτή βασίζεται στην έννοια της απορίας. Μέσω της απορίας ο άνθρωπος παρακινείται, κατευθύνεται και αποκτά το στόχο για την έρευνα της φύσης της ύπαρξης.
Η Μεταφυσική έχει ένα μεγάλο σκοπό. Αυτός αφορά και ερευνά το όν ως όν και τι μπορεί να το χαρακτηρίζει. Είναι ευνόητο ότι εφόσον ο σκοπός είναι αυτός τότε η Μεταφυσική στοχεύει στα όντα και στο τι βρίσκεται στο κόσμο πέρα από αυτά, δηλαδή στον υπερβατικό χώρο των όντων.
Ασφαλώς δεν είναι μόνο αυτά που διαπραγματεύεται η Μεταφυσική. Ένα πλήθος άλλων εννοιών εξετάζει ο Αριστοτέλης στα μεταφυσικά του και ένα πλήθος άλλων εννοιών έχουν ερευνηθεί και ερευνώνται από τότε μέχρι σήμερα.
Είναι απόλυτα σαφές ότι, η Μεταφυσική διενεργεί την ερευνά της με τρόπο διαφορετικό από τις άλλες επιστήμες. Τούτο το επιτυγχάνει διότι οι χειρισμοί της διακρίνονται από πλήρη γενικότητα και καθολικότητα. Η έρευνα της χρησιμοποιεί την ολότητα και βασίζεται σε τρόπους απολύτως γενικούς, δηλαδή χρησιμοποιεί τη μέθοδο του «καθόλου» (χρήση όλων). Καμία από τις άλλες επιστήμες δεν χρησιμοποιεί τη μέθοδο αυτή. Συνεπώς, η Μεταφυσική διαφέρει από τις άλλες επιστήμες όχι μόνο στο αντικείμενο της έρευνα της αλλά και στο τρόπο που την πραγματοποιεί.
Με λίγα λόγια θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί ότι:
Φυσικά είναι αυτά που γίνονται αντιληπτά και ερμηνεύονται δια «γυμνού οφθαλμού», με βάση τις αισθήσεις.
Μεταφυσικά είναι αυτά που γίνονται αντιληπτά και ερμηνεύονται μέσω του νου, χωρίς να χρησιμοποιούνται οι αισθήσεις.
Με αυτή την έννοια τα Φυσικά αφορούν όλες τις Επιστήμες και τον υλικό κόσμο δηλαδή τη Φύση. Εδώ η φυσική έρευνα και η απόδειξη μέσω του πειράματος έχει πρωταρχική θέση.
Αντίθετα, η Μεταφυσική και κατ’ επέκταση η Φιλοσοφία ασχολούνται με τη γνώση , τη σοφία και άλλα συγγενή νοηματικά μεγέθη. Τα αποδεικτικά στοιχεία σε αυτή τη περίπτωση είναι νοηματικά και συνήθως απαιτούν περαιτέρω ανάλυση και στοχασμό. Ουσιαστικά ο νους ασχολείται με το υπερβατικό, το στοιχείο πέραν από την ύλη, το πέραν από τον κόσμο αυτό, δηλαδή το επέκεινα.
Παρόλη την φαινομενική διάσταση των δύο αυτών εννοιών τελικά συνυπάρχουν και αλληλοβοηθούνται. Τα μεταφυσικά προϋπάρχουν των φυσικών και είναι αυτά που δημιούργησαν και κινητοποιούν τις Επιστήμες, αναδεικνύουν τα προβλήματα και ωθούν στην έρευνα, το πείραμα και το αποτέλεσμα.
Μέσω κυρίως της Μεταφυσικής Φιλοσοφίας έγιναν, γίνονται και θα γίνονται όλες οι συγκλονιστικές Επιστημονικές ανακαλύψεις του ανθρώπου, καθώς και όλες οι άλλες. Επίσης, μέσω αυτής προσεγγίστηκαν, προσεγγίζονται και θα προσεγγίζονται ικανοποιητικά ή/και με ακρίβεια όλα τα μεγάλα πανανθρώπινα προβλήματα.
